-
1 щIэгъуэлъхьэн
(щIогъуалъхьэ) неперех. гл. 1. лечь где-л. ( в помещении), под чем-л./ Зыгуэрым и щIагъым (жыг, бгы с. ху.) е зыщIыпIэ щIэгъуэлъхьэн (унэм). Делэжьыр. лъэныкъуабэу жьауапIэм щIэгъуэлъхьащ. Къэб. таур.2. лечь ( в больницу)/ Сымаджэщым щызэбгъэIэзэну щыгъуэлъын.Сымаджэщым щIэгъуэлъхьэн.3. переносное высиживать тайком яйца ( о домашних птицах)/ Щэхуу зыщIыпIэ щыгъуэлъхьэн (джэдкъазыр).* Гъэ къэскIэ нанэ и джэд гъуабжэжьыр щIэгъуалъхьэрт. Таур. хъыб.Тэмакъым (къурмакъейм) щIэгъуэлъхьэн см. тэмакъ.Псэм щIэгъуэлъхьэн см. псэ. -
2 тэмакъ
горло; гортань; зев/ Iу, къурмакъей.Тамакъыр узын.Тэмакъым залэ щIэмыхуэн = тэмакъым тIуалэ щIэхуэркъым.Тэмакъым зегъэлъэщIын 1) откашляться 2) переносное спеть что-л.Тэмакъым зыщIэдзэн наступать на горло кому-л. ; просить упорно и настойчиво кого-л. о чём-л.{И} тэмакъым къыщIэгъуэлъхьэн = тэмакъым щIэгъуэлъхьэн.Тэмакъым къыщIэлъэдэн = тэмакъыр къызэфIэзэрыхьын.Тэмакъым тегъэхуэн стерпеть, вынести, выдержать (замечание, обиду и т. п.).Тэмакъым тенэн не давать покоя кому-л. (об обиде и т. п.).* Дадий IэщIохур нэпс закъуэ, Тэмакъым тонэр и гуауэр. Къэб.Тэмакъым техуэн стерпеть, проглотить что-л. (замечание, обиду и т. п.).{И} тэмакъым тIуалэ щIэхуэркъым {он} очень вспыльчивый.Тэмакъым фIэмыкIын не лезть в горло ( о пище).Тэмакъым щIэгъуэлъхьэн = тэмакъым зыщIэдзэн.Тэмакъыр екъухыжын сдержаться, взять себя в руки.Тэмакъыр къызэфIэзэрыхьын расстроиться; быть готовым расплакаться, разрыдаться.Тэмакъыр щиубыдыкIын не мочь вымолвить ни слова, онеметь.* Думэсарэ аргуэру жиIэнут зыгуэр, ауэ и тэмакъыр щиубыдыкIыу и нэпсыр къыщекIуэм, хьэщIэхэм ящыукIытэри щигъэтыжащ. КI. А.Тэмакъыр щичын горло дерёт.Тэмакъыр щикъузыкIын перехватить - о горле.* Хъыджэбзыр гъыным нэсати, и тэмакъыр щикъузыкIат. фольк.тэмакъ щIыIу носоглотка/ Къурмакъейм къыпыхьэж пэ кIуэцI.